انواع روغن صنعتی
اطلاع از انواع روغن صنعتی کمک می کند تا خرید روغن صنعتی را بر اساس نیاز و تجهیزات مد نظر انجام دهید. این طبقه بندی معمولا بر اساس نوع روغن پایه و تجهیزات، انجام می شود.
برای حرکت ساده و آسان قطعات، از روغن صنعتی به عنوان سیال روان کننده در صنایع مختلف با کاربردهای خاص استفاده می شود، یکی از این کاربرد ها، روانکاری تجهیزات و ماشین آلات صنعتی است که در ادامه توضیحات بیشتری را در این رابطه خواهیم داد.
روغن های صنعتی، دارای طبقه بندی خاص با مشخصاتی نظیر محدوده دمای کاری، ویسکوزیته و شاخص ویسکوزیته هستند که باید این مشخصات را مناسب با تجهیزات مدنظر انتخاب کنید. برای مثال، ویسکوزیته روغن را در نظر بگیرید، بیش از حد بالا یا پایین بودن آن، می تواند باعث بالا رفتن حرارت و آسیب به تجهیزات شود.
دسته بندی روغن های صنعتی بر اساس نوع روغن پایه
از نظر روغن پایه، دسته بندی روغن های صنعتی به دو دسته تقسیم می شوند:
- روغن پایه نفتی: این روغن از نوع روغن معدنی بوده و از فرآوری نفت خام به دست می آید.
- روغن پایه غیر نفتی: این روغن از مواد مصنوعی پلی اتیلن گلیکول، استرها و سیلیکون تهیه می شود و گرانتر از روغن های نفتی هستند.
- روغن پایه ترکیبی: از ترکیب روغن معدنی و سنتتیک تشکیل می شود و ویژگی های هر دو را دارد.
هر یک از انواع روغن صنعتی را می توان برای روانکاری، خنک کاری و انتقال حرارت استفاده کرد. روغن های مصنوعی یا سنتتیک در مقایسه با روغن های معدنی عملکرد بهتری در شرایط دما و فشار بالا دارند.
انواع روغن صنعتی بر اساس کاربرد در صنعت
همانطور که می دانید انواع روغن صنعتی بسیار متنوع هستند و هر یک از آن ها را به عنوان یک روان کننده خوب، جهت کاهش اصطکاک بین سطوح و حرارت تولید شده، در قطعات استفاده می کنند.
انواع روغن صنعتی از روغن پایه (معدنی،نیمه سنتتیک و سنتتیک) و مواد افزاینده (ضد کف، ضد رسوب، ضد سایش و …) تولید می شوند تا برای صنایع دریایی، کشاورزی، نساجی، ساخت و ساز، فولاد، خودروسازی و … استفاده شوند. برای آشنایی بیشتر، انواع روغن صنعتی را بر اساس کاربرد، بررسی می کنیم:
1. روغن هیدرولیک
از روغن هیدرولیک برای انتقال انرژی، انتقال حرارت، روانکاری، آب بندی و از بین بردن آلودگی های موجود در سیستم هیدرولیک، استفاده می شود. حرارت تولید شده در سیستم هیدرولیک، باعث آسیب رساندن به قطعات و افزایش مصرف انرژی این سیستم خواهد شد.
بنابراین برای حفظ دمای مطلوب و جلوگیری از فرسایش قطعات، از روغن هیدرولیک بهران یا سایر برندها نظیر پارس، با ویسکوزیته ثابت یا متغیر و شاخص گرانروی بالا، در سیستم هایی مانند تهویه مطبوع، استفاده می شود.
این روانکار شاخص گرانروی نسبتا بالا و ویسکوزیته پایین تری نسبت به سایر روانکار های صنعتی دارد. در سیستم های یاتاقان ساده، صنایع نساجی، سیستم های حاوی چرخ دنده و چرخ زنجیر و …، از این روغن با خاصیت ضد زنگ و ضد اکسایش استفاده می شود.
2. روغن زنجیر
روغن زنجیر، با خاصیت چسبندگی بسیار خوب و مقاومت عالی در برابر دما و حرارت های مختلف، مناسب انواع زنجیر کنترل، یاتاقان و … است که طول عمر این قطعات بستگی به روغن استفاده شده در آن ها دارد.
3. روغن کمپرسور
روغن کمپرسور یکی از انواع روغن صنعتی است که برای جلوگیری از فرسایش و خوردگی زودرس کمپرسورهای تحت فشار و دمای متغیر، مورد استفاده قرار می گیرد. این روانکار برای انواع کمپرسور (بخار، گاز و باد) با ویژگی ها و مشخصات فنی مختلفی تولید می شود؛ زیرا کمپرسور های مختلف دارای شرایط فشار و دمای متنوعی می باشند و باید مطابق با همان شرایط، روغن مناسب تهیه کرد.
روغن کمپرسور خاصیت خود در فشار زیاد و یا دمای پایین و بالا به مرور زمان از دست نمی دهد. همچنین این روغن برای کاهش حرارت سیستم های کمپرسور نیز، کاربرد دارد.
4. روغن توربین
روغن توربین برای برای توربین های بخار، گاز و هیدرولیکی، در گرید های مختلفی تولید می شود. این روانکار خواصی مانند مقاومت مناسب در برابر آب، مقاومت در برابر حرارت، ضد کف، خنک سازی و پاک کنندگی دارد.
این ویژگی ها برای بهینه سازی عملکرد توربین های در معرض فشار و دمای بالا، مناسب است. همچنین حرارت تولید شده در سیستم را به خارج از توربین منتقل کرده و دمای عملیات را به حد قابل اطمینان می رساند.
5. روغن برش
روغن برش برای سیستم های تراشکاری، فرزکاری و سنگ زنی، به عنوان روانکار و خنک کننده کاربرد دارد. این روانکار با کاهش اصطکاک و حرارت، باعث افزایش دقت سیستم های برش و کاهش مصرف سوخت آن ها می شود.
6. روغن پمپ ویکیوم
برای کاهش هر گونه اصطکاک و سایش در قطعات متحرک پمپ ها و جلوگیری از ورود هوا به پمپ، از روغن پمپ وکیوم استفاده می کنند. بهترین کار برای جلوگیری از خوردگی و ورود هوا به پمپ، استفاده از این روانکار است.
7. روغن گیربکس
روغن گیربکس برای روانکاری و حفاظت از سیستم های دنده و انتقال قدرت در خودرو ها و جعبه دنده های صنعتی، کاربرد دارد. این روانکار دارای دو نوع روغن گیربکس دستی و اتوماتیک می باشد.
گیربکس های دستی نیازمند به روغنی با ویسکوزیته و چسبندگی بالا و گیربکس های اتوماتیک، نیازمند روغنی با ویسکوزیته پایین و قابلیت تحمل فشار بالا می باشند.
8. روغن ترانس
روغن ترانس، به عنوان عایق الکتریکی و خنک کننده در سیستم های ترانسفورماتور برق، کاربرد دارد. این روانکار از وقوع اتصال کوتاه جلوگیری کرده و حرارت تولید شده توسط هسته و سیم پیچ را به خارج از ترانسفورماتور، منتقل می کند.
همچنین روغن های ترانس، در برابر اکسیداسیون و مواد شیمیایی به خوبی مقاوم بوده و از تغییرات نامطلوب و کاهش کیفیت روغن، جلوگیری می کند. استفاده از این روغن، باعث کاهش خطر اشتعال و آتش سوزی، خواهد شد.
9. روغن حرارتی
از روغن حرارتی، برای انتقال حرارت و خنک سازی قطعات در نیروگاه ها، صنایع شیمیایی و تولید گرما، استفاده می شود. این روغن ویژگی هایی مانند ضد اکسیداسیون، نقطه جوش بالا و پایداری حرارتی مناسبی دارد.
این ویژگی ها باعث افزایش کارایی سیستم و جلوگیری از آسیب به قطعات سیستم های حرارتی خواهد شد. همچنین به دلیل عایق حرارتی بودن روغن انتقال حرارت، از آن برای انتقال حرارت سریع و بدون نوسانات دمایی، استفاده می شود.
10. روغن موتور
روغن موتور، برای کاهش اصطکاک و فرسایش قطعات موتور و همچنین انتقال حرارت تولید شده توسط آن را دارد. روغن های موتور برای موتور های دیزلی و بنزینی، دارای ویسکوزیته مختلفی می باشند.
ویسکوزیته روغن های موتور دیزلی، به دلیل عملکرد مناسب در دمای متغیر، بالاتر از نوع بنزینی می باشند. همچنین برای موتور های پیشرفته از روغن پایه سنتتیک استفاده می شود.
طبقه بندی انواع روغن صنعتی بر اساس مشخصات فنی
هر کدام از روغن های صنعتی دارای کاربرد ها، خواص فیزیکی و شیمیایی مختلفی، می باشند که هنگام خرید روغن صنعتی باید آن ها را مدنظر بگیرید.
روغن های روانکار بر حسب درجه گرانروی، سطح کیفیت و استانداردها، دسته بندی می شوند. روغن با کیفیت دارای ویژگی های زیر می باشد:
- قابلیت روانکاری بالا در دما و فشار های مختلف
- مستحکم بودن لایه روانکاری
- مصون از خوردگی، سایش و زنگ زدگی
- جلوگیری از هم گسیختگی و ایجاد لجن
- آب بندی کامل
- ضد اکسیداسیون
- کاهش مصرف انرژی
همچنین جلوگیری از آسیب های تنش و ضربه به قطعات، یکی از ویژگی های برخی از روغن های صنعتی می باشد. روغن ها عموماً به صورت سطلی و بشکه ای بر حسب لیتر توسط مراکز و نمایندگی های معتبر همراه با ضمانت اصالت کالا عرضه می شوند.
مواد تشکیل دهنده روغن صنعتی
مواد تشکیل دهنده روغن صنعتی، اطلاعات کاملی را از طبقه بندی روغن های صنعتی به ما می دهند؛ چرا که از این طریق می توان فهمید که روغن پایه نفتی یا غیر نفتی است. روغن مصنوعی به عنوان ماده ای نفتی شناخته می شود که برای تهیه آن از سه روش مختلف زیر استفاده می شود:
- استفاده از برش مواد نفتی
- تصفیه روغن های کارکرده
- تولید به روش مصنوعی
امروزه به طور وسیع از روش (برش مواد نفتی) استفاده می شود. به طور کلی مواد تشکیل دهنده روغن صنعتی شامل روغن پایه و مواد افزودنی مخصوص است. در واقع مواد افزودنی یک نوع مواد شیمیایی با ترکیبات پیچیده هستند که مقداری از آن ها، به روغن پایه اضافه می شوند تا به روغن ویژگی هایی اضافه کنند.
هنگام ساخت انواع روغن صنعتی، ابتدا عملیات تقطیر نفت خام انجام می شود. این عملیات در چند مرحله شامل تقطیر در جو و تقطیر در خلا، انجام می گردد تا یک برش نفتی خاص حاصل شود و گرانروی و نقطه اشتعال معین داشته باشد.
سپس در واحد آسفالت گیری، مواد آسفالتی که ته مانده برج تقطیر در خلا هستند با تزریق حلال پروپان استخراج می شود. در مرحله بعد نیز، ترکیبات نامطلوب موجود در روغن (مواد آروماتیک) با استفاده از روش های شیمیایی، از روغن خارج شده و شاخص گرانروی روغن نیز بهبود می یابد.
پس از عملیات تصفیه، در واحد موم گیری، پارافین های سنگین که در حالت طبیعی به صورت جامد هستند، با استفاده از روش انحلال و فیلتراسیون از روغن جدا می شوند و سرانجام در واحد تصفیه هیدروژنی، عناصر زائد مانند گوگرد، ازت و اکسیژن از روغن جدا شده تا روغن در ماشین آلات و در شرایط سخت پایداری بیشتری داشته باشد.
پس از طی تمامی مراحل فوق، روغن پایه به واحد مخلوط کنی ارسال شده و در همان زمان مواد افزودنی مناسب به آن اضافه می گردد تا انواع روغن های صنعتی مطابق با استانداردهای بین المللی تولید شوند.