روغن پایه چیست و چه کاربردی دارد؟
روغن پایه چیست؟ نوعی روغن خام که به عنوان پایه اصلی تولید روانکار های صنعتی استفاده می شود. ترکیب این ماده با مواد دیگر باعث ایجاد یک روغن صنعتی خاص با خواص و ویژگی های جدید می گردد. از نظر حجمی، حدود 80 تا 90 درصد همه ی روانکار ها از جمله روغن صنعتی و گریس صنعتی از این روغن های پایه استفاده می کنند.
روغن های صنعتی نظیر روغن هیدرولیک، روغن توربین و روغن تراش برای دستگاه و تجهیزات مختلف استفاده می شوند که ماده اولیه هر کدام از روغن پایه است. برای اینکه تفاوت گریس و روغن را بدانید باید بگوییم که با مخلوط روغن پایه و مواد افزودنی روغن صنعتی تولید می شود. همچنین با ترکیب روغن پایه، غلیظ کننده یا صابون و مواد افزودنی، گریس صنعتی تولید می گردد.
این ماده اولیه، از مهمترین اجزای تشکیل دهنده ی روانکار ها است که معمولاً از پالایش نفت خام به دست می آیند. همانطور که گفتیم این روغن از صنایع نفتی تولید شده و نفت خام دارای ترکیباتی چون گوگرد، نفتنیک، هیدروکربن پارافینیک و غیره می باشد. این ترکیبات روی خواص روغن تاثیر گذار هستند؛ زیرا روغن پایه نفتی هم این ترکیبات را دارند.
سطح گوگرد، اشباع و شاخص ویسکوزیته در روغن های پایه بر اساس نوعی که دارند فرق می کند. در زیر توضیحاتی در این باره داده ایم:
- منظور از سطح اشباع روغن پایه، مولکول های هستند که در طول فرایند پالایش، باعث مقاومت در برابر اکسیداسیون و شکست می شوند
- گوگرد را می توان به عنوان عنصر معدنی طبیعی در نفت خام بدانیم که دارای جنبه های مثبت چون آنتی اکسیدان و منفی عملکرد مضر هستند. با این حال هر چه میزان گوگرد کمتر باشد، خوردگی و اکسیداسیون کمتر می شود.
- شاخص ویسکوزیته با توجه به دما روغن مشخص می شود؛ یعنی در صورت کاهش دما در روغن، ویسکوزیته بالا می رود و بالعکس.
طبقه بندی روغن های پایه
گروه | سطح اشباع | گوگرد | محدوده شاخص ویسکوزیته |
من | کمتر از 90 % | بیش از 0.03 % | 80 تا 120 |
II | بیش از 90 % | کمتر از 0.03 % | 80 تا 120 |
III | بیش از 90 % | کمتر از 0.03 % | بالای 120 |
IV | پلی آلفائولفینها (PAOs) – روغن مصنوعی | دارای محدوده دمایی بسیار گسترده و نسبتا گرانتر |
V | تمام روغن های پایه | در دما های بالا که به عنوان افزودنی هم قابل استفاده است |
گروه II،I و III از روغن معدنی، IV روغن سنتزی و V برای تمامی روغن های پایه استفاده می شود. بنابراین کاربرد روغن پایه در گروه های مختلف یکسان نیست.
انواع روغن پایه
روغن پایه چیست؟ نوعی روغن خام که دارای مدل های مختلفی برای روانکاری است. انواع روغن پایه از سه دسته زیر تشکیل شده اند که کارایی و فرومولاسیون هر یک متفاوت است:
- روغن طبیعی یا گیاهی با محیط سازگار است، ولی دارای ریزش زیادی دارد و در برابر اکسیداسیون ناپایدار می باشد.
- روغن معدنی بیشترین استفاده را در صنعت دارد ولی دارای ناخالصی هایی هستند که بایستی فرایند تصفیه بر روی آن ها اعمال گردد تا در روانکاری تاثیر بهتری بگذارند.
- روغن سنتزی یا روغن مصنوعی معمولاً از باقی روغن ها گرانتر هستند ولی هنگام استفاده هزینه های عملیاتی را پایین می آورند. این نوع روغن ها در حرارت های خیلی بالا یا خیلی پایین کارایی خوبی دارند.
- یک روغن پایه مناسب دارای پایداری حرارتی، فیزیکی شیمیایی در شرایط دما و فشار بالا است
- خواص خنثی سازی مناسب در مواد شیمیایی و تجهیزات مختلف
- هنگام تولید یک روانکار باید مواد افزاینده به راحتی در آن جذب و پخش گردد
- غیر قابل حل شدن با آب باشد تا در محیط های دارای رطوبت دوام بیاورد
- در برابر اکسیداسیون و پلیمریزاسیون مقاوم باشد
- در دما های پایین و یا سرما دوام پذیری خوبی داشته باشد.
روغن پایه معدنی چیست
روغن پایه معدنی چیست؟ روغنی است به تغییرات دمایی حساس می باشند و نقطه اشتعال کمتری دارند؛ یعنی با از دست دادن گرانروی در دمای بالا به راحتی می سوزند. روغن پایه معدنی دارای دو دسته؛ روغن نفتنیک و روغن پارافینیک است که شرایط کارکرد و کیفیت هر کدام متفاوت است.
- نقطه ریزش : از 6- تا60- در جه سانتی گراد
- شاخص ویسکوزیته : تا 120 درجه یا VI
گوگرد، نیتروژن، فسفر و سایر عناصر دیگر جزء ناخالصی های روغن پایه معدنی محسوب می شوند. در صورت از بین نرفتن این ناخالصی ها، باعث تشکیل رسوب، لجن و هر نوع آلودگی های دیگر می شوند. قیمت روغن پایه معدنی بسیار پایین تر از سایر روغن های دیگر است و دسترسی به آن نیز بیشتر می باشد.
روغن پایه سنتزی
همانطور که دانستید روغن پایه چیست، در این بخش پایانی می خواهیم اطلاعاتی در مورد روغن پایه سنتزی یا روغن های مصنوعی بدهیم. روغن سنتتیک متشکل از مولکول های آلی است که بهترین کارایی را در شرایطی با درجه حرارت بسیار بالا یا بسیار کم دارد. گستره تحمل دما و فشار در این روغن ها بسیار بالا بوده و خطر آتش سوزی در آن پایین است.
سیلیکون ها، استر ها فسفاته و اسیدی دو عامله، آروماتیک، پلی گلایکون و غیره از رایج ترین روانکار های سنتزی محسوب می شوند. همچنین از ویژگی های روغن پایه سنتزی می توانیم به پایداری دمایی و برشی عالی، ایمنی بالا، نقطه ریزش بسیار کم و شاخص گرانروی بالا اشاره کنیم.